63 χρόνια από τον απαγχονισμό του Ευαγόρα Παλληκαρίδη από τους Άγγλους
Η Ένωση Ποντιακής Νεολαίας Αττικής τιμά την μνήμη του αιώνιου αυτού έφηβου, που σαν σήμερα πριν από 63 χρόνια, άφησε την τελευταία του πνοή στην αγχόνη, ενώ λίγο πριν πεθάνει έψαλλε τον εθνικό μας ύμνο. Το παράδειγμά του μας γεμίζει θαυμασμό και συγκίνηση για το θάρρος του που μέχρι την ύστατη ώρα τον συνόδευε.
Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης (1938-1957), Έλληνας της Κύπρου, αριστούχος μαθητής και ποιητής, από μαθητής ακόμα αντιμαχόταν την αγγλοκρατία και οραματιζόταν την ελευθερία της ιδιαίτερης πατρίδας του και την Ένωσή της με τη μητέρα Ελλάδα.
Το 1955 και σε ηλικία 17 χρόνων, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, πιστός στο όραμά του, εγκαταλείπει το σχολείο προκειμένου να ενταχθεί στις αντάρτικες ομάδες της ΕΟΚΑ. Στους συμμαθητές του αφήνει ένα αποχαιρετιστήριο γράμμα, έναν ύμνο στον αγώνα για την Λευτεριά!
Παλιοί συμμαθηταί,
Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ.
Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια
να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.
Θ΄ αφήσω αδέλφια συγγενείς, τη μάνα, τον πατέρα
μεσ΄ τα λαγκάδια πέρα και στις βουνοπλαγιές.
Ψάχνοντας για τη Λευτεριά θα ΄χω παρέα μόνη
κατάλευκο το χιόνι, βουνά και ρεματιές.
Τώρα κι αν είναι χειμωνιά, θα ΄ρθει το καλοκαίρι
Τη Λευτεριά να φέρει σε πόλεις και χωριά.
Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια
να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.
Τα σκαλοπάτια θ΄ ανεβώ, θα μπω σ΄ ενα παλάτι,
το ξέρω θαν απάτη, δεν θαν αληθινό.
Μεσ΄ το παλάτι θα γυρνώ ώσπου να βρω τον θρόνο,
βασίλισσα μια μόνο να κάθεται σ΄ αυτό.
Κόρη πανώρια θα της πω, άνοιξε τα φτερά σου
και πάρε με κοντά σου, μονάχα αυτό ζητώ.
Γειά σας παλιοί συμμαθηταί. Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήσει για να βρει ένα χαμένο αδελφό, ένα παλιό του φίλο, ας πάρει μιαν ανηφοριά ας πάρει μονοπάτια να βρει τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά. Με την ελευθερία μαζί, μπορεί να βρει και μένα. Αν ζω, θα μ΄ βρει εκεί.
Ευαγόρας Παλληκαρίδης
Το Φεβρουάριο του 1957 στη διάρκεια μιας επιχείρησης, ο Ευαγόρας συνελήφθη από τους Άγγλους και οδηγήθηκε σε δίκη. Στη δίκη του ο Παλληκαρίδης δεν άφησε περιθώρια στους δικηγόρους του να τον υπερασπιστούν, αντιθέτως, παραδέχθηκε την ενοχή του:
«Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο.»
Αλήθεια ποιος δεν βλέπει την ομοιότητα; Η στάση του Παλληκαρίδη μπροστά στο «δικαστήριο του τυράννου» και η περιφρόνησή του για την προειλημμένη ετυμηγορία της κρεμάλας, θυμίζει την απάντηση του δικού μας εθνομάρτυρα, Νίκου Καπετανίδη, στην κατηγορούσα αρχή: «Όχι κύριε Πρόεδρε, εγώ δεν επιθύμησα την ανεξαρτησία του Πόντου, αλλά την απευθείας ένωσή του με την Ελλάδα!»
Αυτά τα παραδείγματα, από τα οποία δεν απέχουμε παρά μερικές δεκαετίες, μας δείχνουν την ενιαία και διαχρονική αντίδραση (ως ένστικο) του ακριτικού Ελληνισμού στους χρόνους που διώχθηκε αμείλικτα, που δεν είναι άλλη από την ασίγαστη ανάγκη της Ρωμιοσύνης για Λευτεριά, ακόμα και όταν αυτή η επιλογή συνεπάγεται τον βέβαιο θάνατο!
Οι νέοι αυτοί που έχυσαν το αίμα τους, αξιολογώντας την Λευτεριά και την Ελλάδα, ως ιδανικά ανώτερα και από την ύπαρξή τους, είναι τα πρότυπα που λείπουν από την εποχή μας. Σε μια εποχή που ο ατομικισμός και η καλοπέραση μας «άλλαξαν» αυτά τα παραδείγματα της πρόσφατης ιστορίας μας είναι εδώ για να μας ταρακουνήσουν. Η ανάδειξή τους είναι μια ευκαιρία για αυτοκριτική, ενδοσκόπηση και συνειδητοποίηση της βαριάς παρακαταθήκης που οι ήρωες αυτοί μας άφησαν.
Αθάνατοι!
Συγκινητικό είναι επίσης το ποίημα του Φώτη Βαρέλη, συμμάθητή του ήρωα:
Ευαγόρας Παλληκαρίδης (παιδί της Ε’ Γυμνασίου που κρεμάστηκε στην Κύπρο)
Εψές πουρνό, μεσάνυχτα, στης φυλακής την μάντρα
πα στης κρεμάλας τη θηλειά σπαρτάραγε ό Βαγόρας
Σπαρτάρησε, ξεψύχησε, δεν τάκουσε κανένας.
Η μάνα του ήταν μακριά, ό κύρης του δεμένος
η νια που τον ορμήνεβε δεν είδε νυχτοπούλι
κι οι νιοι συμμαθητάδες του μαύρο όνειρο δεν είδαν…
Εψές πουρνό, μεσάνυχτα, θάψαν τον Ευαγόρα…
Σήμερα, Σάββατο ταχιά, όλη η ζωή σαν πρώτα.
Ετούτος πάει στο μαγαζί, εκείνος πάει στον κάμπο.
Ψηλώνει ό χτίστης εκκλησία, πανίν απλώνει ο ναύτης
και στο σκολειόν ό μαθητής συλλογισμένος πάει.
Χτυπά κουδούνι μπαίνουνε αράδα η κάθε τάξη
Μπαίνει κι η πρώτη η άταχτη κι η τρίτη που διαβάζει,
μπαίνει κι η Πέμπτη αμίλητη η τάξη του Ευαγόρα.
Παρόντες όλοι; – Κύριε ό Ευαγόρας λείπει…
Παρόντες! λέει ό δάσκαλος και με φωνή πού τρέμει.
Σήκω Ευαγόρα να μας πεις Ελληνική Ιστορία.
Ο δίπλα, ο πίσω κι ό μπροστά βουβοί και δακρυσμένοι
αναρωτιούνται στην αρχή ώσπου η σιωπή τους κάμνει
να πέσουν μ’ αναφιλητό, ετούτοι κι όλη η τάξη.
Παλληκαρίδη, άριστα, Ευαγόρα πάντα πρώτος!
Στους πρώτους πρώτος, άγγελε πατρίδας δοξασμένης
συ μέχρι χθες της μάνας σου ελπίδα κι αποκούμπι
και του σκολειού μας σήμερα Δευτέρα Παρουσία!
Τα’πε κι απλώθηκε σιωπή πα στα κλαμένα νιάτα
που μπρούμυτα γεμίζανε της τάξης τα θρανία
έξω από κείνο τ’ αδειανό, παντοτινά γεμάτο!
Τό’γραψα μέσα στην τάξη ενώ οι μαθητές έγραφαν έκθεση με θέμα “Ευαγόρας Παλληκαρίδης” την επομένη της εκτέλεσής του.
